Twee bijzondere houtvondsten in eeuwenoude beerput Waagplein

ALKMAAR - Tijdens graafwerkzaamheden voor een afvalcontainer naast het iconische Waaggebouw werd in november een eeuwenoude beerput gevonden. De archeologen van de gemeente Alkmaar hebben deze opgegraven en het vondstmateriaal uit de put geborgen. Tussen het vondstmateriaal blijken zich twee voor Nederland unieke houten voorwerpen te bevinden, een klomp van berkenhout en een eikenhouten graanmaat.

De plannen voor het plaatsen van een ondergrondse afvalcontainer zorgden voor de vondst van een eeuwenoude beerput. Vroeger was een beerput een opvangput voor het toilet, maar mensen gooiden hier ook veel huiselijk afval in. Wanneer binnen de gemeente Alkmaar een beerput gevonden wordt, nemen de gemeentelijk archeologen het grootste deel van de inhoud van de beerput mee om deze, boven een zeef, voorzichtig te wassen. De vondsten uit de beerput bij het Waaggebouw zijn inmiddels gewassen en er kan daardoor gezegd worden dat de beerput van ongeveer 1450 tot 1558 in gebruik was. 1558 is een duidelijk jaartal, want toen werden de huizen aan de zuidkant van de Waag gesloopt.

De resten van de klomp en de resten van iets wat op een soort emmertje leek zijn, zonder verder schoon te maken, direct ingepakt en vochtig gehouden ter bescherming. Nadat de archeologen klaar waren met zoeken, zijn de voorwerpen naar houtspecialiste Silke Lange van BIAX gebracht voor verder onderzoek. Toen bleek dat beide voorwerpen zeer uniek zijn.

Houtspecialiste Silke Lange hierover: “Hout maakt deel uit van de organische materiaalgroepen in de archeologie en blijft alleen bewaard onder zuurstofarme omstandigheden. Daarom is de vondst van een bijna compleet houten voorwerp uiterst zeldzaam”.

In Nederland en België zijn in totaal maar 44 van dit soort klompen gevonden tijdens opgravingen. Het vinden van een klomp tijdens een opgraving op zich is dus al heel erg zeldzaam. De Alkmaarse klomp blijkt na schoonmaken van alle aparte delen, voor het grootste deel compleet te zijn. Wat opvalt aan de klomp is dat dit geen werkklomp is, maar een mooi afgewerkt exemplaar – een klomp voor dagelijks gebruik in de stad. Dat leverde weer interessante informatie op over de verschillende soorten schoenen uit die tijd. De schoenmaat is ongeveer maat 36, wat over het algemeen past bij een vrouwenvoet. Het komt waarschijnlijk uit het eind van de 15de of het begin van de 16de eeuw. De klomp is gemaakt van berkenhout en dat is heel bijzonder want daarvan is er in Nederland nog geen een bekend. Het is echt een uniek exemplaar.

Wethouder Erfgoed, Anjo van de Ven: “De vondst van deze unieke voorwerpen geeft ons een fascinerend inkijkje in het dagelijks leven van Alkmaarders in de late middeleeuwen. Dit soort ontdekkingen zijn niet alleen van grote waarde voor ons historisch erfgoed, ze onderstrepen ook het belang van archeologisch onderzoek in onze gemeente. Alkmaar is trots op dit stukje tastbare geschiedenis!”

Het zogenaamde emmertje; een bodem en een losse houten band, is pas vorige week door de houtspecialist schoongemaakt. Het bleek niet om een emmertje te gaan maar om een graanmaat. De graanmaat is gemaakt van heel dun eikenhout. Graanmaten worden gebruikt om een hoeveelheid graan af te meten en worden dan ook vaak gekoppeld aan de graanhandel.

Graanmaten die gevonden worden tijdens archeologisch onderzoek zijn heel erg zeldzaam. In heel Nederland is er nog maar één keer eerder een stuk van gevonden in Tiel dat kwam uit de volle middeleeuwen. De Alkmaarse graanmaat is bijna helemaal compleet gevonden en is daarmee dus uniek voor Nederland.

De komende tijd zullen de klomp en de graanmaat schoongemaakt en verder onderzocht worden. Daarna zal gekeken worden of het mogelijk is om ze te herstellen (te restaureren). Alkmaar is trots op deze twee unieke voorwerpen!