Een gratis bezoekje aan De Zaanse Schans: ’t is nu of nooit!
Een keer de toerist uithangen in eigen land? Als er één locatie is (of bijna ‘was’) waar je dat kunt dan is dat wel op de Zaanse Schans. Hemelsbreed pakweg 30 kilometer van de IJmond, Haarlem of Alkmaar, toegang gratis en voor niets, en van alles te zien wat Holland Hollands maakt. Twaalf (werkende) molens, karakteristieke eeuwenoude Zaanse huisjes, demonstraties van oude ambachten, het allereerste winkeltje van Nederlands grootste grootgrutter Albert Heyn, kortom: genoeg te zien en te beleven.
De vraag is alleen: hoeveel inwoners van Kennemerland binnen een straal van die 30 kilometer hebben dit al eens gedaan? Ik denk dat er heel veel Noord-Hollanders zijn die de Zaanse Schans alleen kennen van ‘horen vertellen’, en dat, terwijl er ongeveer geen buitenlander bij ons over de grens komt zonder ook dit molenparadijs te hebben aangedaan.
Het is natuurlijk een bekend verschijnsel. Wij bezoeken misschien geen molens, maar ik denk dat de gemiddelde Parijzenaar de Eifeltoren ook niet bezoekt, en dat die het graf van Napoleon alleen kent van uit de geschiedenisboekjes. Kortom: als je er met je neus bovenop woont, dan heb je er vaak geen oog meer voor. En toch is dat jammer, zeker in het geval van de Zaanse Schans. Dat zal blijken uit bijgaande reportage van Willem Visser.
Toegang van gratis naar € 17,50
Waarom het een goede tip is om juist nu naar de Zaanse Schans te gaan? Welnu, omdat het nu nog gratis is. Maar dat gaat met ingang van 2026 veranderen. Vanaf dat moment wordt er een toegangsprijs berekend van maar liefst € 17,50 per persoon. Vermoedelijk zal dat voor de buitenlandse toerist geen belemmering vormen, maar ik zie het niet zo snel gebeuren dat mensen uit de regio Kennemerland dit bedrag zullen neerleggen voor een ‘dagje molens kijken 2.0’.
Het is op zich zowel een begrijpelijk, als een bijzonder besluit van de gemeente Zaanstad om toegang te gaan heffen. Begrijpelijk, omdat de kosten van onderhoud van het nationaal erfgoed erg hoog worden en men die niet wilt laten dragen door de inwoners van Zaanstad. Bijzonder, omdat de Zaanse Schans een wijk is die gewoon bewoond wordt. In de periode van1961 tot 1974 vond in de Zaanstreek veel nieuwbouw plaats, waardoor een aantal traditionele Zaanse woningen in de verdrukking kwam. Een aantal van die woningen werd daarom van de fundamenten getild en verplaatst naar een locatie die uiteindelijk de huidige Zaanse Schans vormde. Hierdoor ontstond het gevoel van een openluchtmuseum, terwijl het dat eigenlijk niet was. Het heffen van toegang voor een ‘normale’ wijnwijk zal dan ook nog heel wat voeten in de aarde hebben.
In ieder geval betekent het dat, willen we nog een keer kosteloos kunnen genieten van al die puur-Hollandse cultuur, we niet te lang moeten wachten. Het kan nog tot 1 januari 2026. En daarna… hebben we in ieder geval de beelden nog, met dank aan Willem Visser.
