Het gangbare beeld dat het verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog een mannenzaak was, is hoognodig aan verandering toe. Dat is de strekking van de lezing die directeur Marjan Schwegman van het Nederlands instituut voor oorlogsdocumentatie op 21 mei geeft in het Historisch Café Alkmaar.
Het verzet waarbij Erik Hazelhoff Roelfzema, de legendarische Soldaat van Oranje en zijn kameraden betrokken waren, wordt voorgesteld als een aaneenrijging van spannendeacties. Gepleegd door mannen die onverschrokken strijden voor het goede doel: de vijand verslaan. In dit soort geschiedenissen staat mannelijke kameraadschap centraal, vrouwen spelen slechts een rol op de achtergrond.
Koerierster
Recent verschenen biografieën over vrouwelijke verzetsstrijdsters tonen echter een kant van de geschiedenis van het verzet, die nog te veel verborgen is gebleven. Zegt Schwegman. Zo is de bekendste rol van vrouwen in het verzet, die van de koerierster, ondergewaardeerd, zowel tijdens WO II als in de naoorlogse geschiedschrijving. Maar ook is onbekend gebleven dat er wel degelijk vrouwen zijn geweest die een leidende rol speelden in het verzet.
Vrouwen als Marie Anne Tellegen, Frieda Belinfante en Jacoba van Tongeren stonden letterlijk en figuurlijk hun mannetje in een wereld die in niets leek op de geïdealiseerde wereld waarin vrouwen geacht werden te leven. Zij kwamen bijvoorbeeld voor de vraag te staan of zij geweld moesten plegen of niet. Deze ‘potige dames’, zoals zij wel genoemd werden, moesten niet alleen de vijand trotseren, maar ook intern opboksen tegen allerlei vooroordelen over vrouwen. Marjan Schwegman, schetst een beeld van hun kleurige geschiedenissen.
Geschiedenis
Marjan Schwegman (1951) studeerde geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. Zij was werkzaam als (universitair hoofd-)docent bij de geschiedenisafdeling van de Rijksuniversiteit Leiden, de Universiteit van Amsterdam, de Universiteit Maastricht en de Universiteit Utrecht. Aan die laatste universiteit was zij van 1997 tot 2007 bijzonder hoogleraar vrouwengeschiedenis en bezet zij vanaf 2007 de leerstoel politiek en cultuur in de lange twintigste eeuw.
Haar hoofdwerkkring is sinds 2003 niet langer aan de universiteit. Van 2003 tot 2007 was zij directeur van het Koninklijk Nederlands Instituut Rome. Sinds 2007 is zij directeur van het NIOD, een kennis- en informatiecentrum over oorlog, Holocaust en genocide.
De lezing in het kader van Historisch Café Alkmaar heeft plaats op donderdag 21 mei van 20 tot 22 uur in bibliotheek Kennemerwaard, Gasthuisstraat 2. De prijs is € 7,50 inclusief koffie of thee. Gereduceerde prijs van € 5,00 voor abonnee/lid/vriend van een van instanties die onderdeel zijn van het Historisch Café Alkmaar. Kaarten zijn in voorverkoop en op de avond zelf verkrijgbaar bij de bibliotheek, telefoon 072-5156644, per mail [email protected].
