Kant en klaar: Polaroid 75 jaar!
Vandaag 75 jaar geleden, op 21 februari 1947, demonstreerde uitvinder en Polaroid-oprichter Edwin Land de Polaroid Land Camera, een revolutionair fototoestel dat niet alleen foto’s maakte, maar deze ook binnen één minuut ontwikkelde en afdrukte. Daarmee was de allereerste ‘direct-klaar-camera’ een feit en de toekomst van de Polaroid-fabriek goudgarant.
(Tekst: Wim Meijer)
Ongeduldig dochtertje
Het begon allemaal met een foto die uitvinder Edwin Land in 1943 maakte van zijn driejarige dochtertje. Toen de kleine Jennifer hem vroeg '“Waarom kan ik de foto nu niet zien?” realiseerde hij zich dat zijn dochtertje hier niet alleen in stond. Dat zij wellicht de verpersoonlijking was van de schreeuw vanuit de markt naar kant-en-klaar-camera’s. Dit moest de toekomst worden: Niet langer met een 'belicht’ filmpje naar de fotozaak om vervolgens een week te wachten totdat het is ontwikkeld en afgedrukt. Nee, druk op de knop en 'floep’ … meteen de foto in handen.
Polaroid Land 95
Het kostte de Edwin Land welgeteld 4 jaar om een dergelijke camera te ontwikkelen: het werd de Polaroid Land 95 camera. Ten overstaan van de Optical Society of America in New York demonstreerde Land op 21 februari 1947 hoe men een foto kon maken met zijn camera, waarna men het negatief en afdrukpapier gelijktijdig uit de camera kon trekken. Daarbij opende zich dan een capsule met ontwikkelpasta die zich gelijkmatig verdeelde over het papier. Na een ontwikkeltijd van 60 seconden konden dan de foto en het negatief worden gescheiden. Voor de houdbaarheid van de foto moest deze nog wel worden afgelakt.
Miljard afdrukken
Na de geruchtmakende introductie van Polaroid Land 95 duurde het nog tot eind 1948 voordat deze noviteit op het gebied van fotografie op de markt kwam. De eerste 60 exemplaren gingen over de toonbank bij Jordan Marsh Department Store in Boston tegen de prijs van bijna 90 dollar. In 1949 haalde Polaroid al een omzet van 5 miljoen dollar met de nieuwe instant camera en in de daarop volgende decennia groeide Edwin Land’s uitvinding zelfs uit tot wereldwijd de meest verkochte camera, die halverwege de zeventiger jaren zelfs goed was voor 1 miljard afdrukken per jaar.
Alle profetie ten spijt
De glorietijden van Polaroid als camerafabrikant duurde tot het moment dat de digitale fotografie zijn intrede deed. Wellicht het meest cynisch is het feit dat juist Edwin Land zelf in de zeventiger jaren, dus nog ruim vóór het digitale tijdperk, al voorspelde dat in de toekomst een camera net zoiets zou worden als een telefoon: iets wat je de hele dag door gebruikt om alles om je heen vast te leggen. “Iets wat je uit je binnenzak haalt als een portemonnee”.
Je zou toch denken dat iemand met deze vooruitziende blik wel op tijd zou anticiperen op deze ontwikkeling. Dat bleek echter niet het geval. Misschien dat het anders was gelopen als Edwin Land in 1982 het bedrijf niet had verlaten. In ieder geval werden zijn opvolgers bij Polaroid pas wakker toen de concurrentie al een onoverbrugbare voorsprong had genomen op het gebied van de digitalisering binnen de fotografie, met als gevolg dat in 2008 het doek viel voor deze legendarische fabriek.
Ieder nadeel…
Dat de ondergang van Polaroid wellicht ook een positief element met zich meedraagt laat zich verklaren uit het feit dat het procedé van de instant camera wel erg veel (chemisch) afval met zich meebracht. In de zeventiger jaren spraken we al over 1 miljard Polaroid-afdrukken per jaar. Dat was toen al behoorlijk milieubelastend. Maar als we dat zouden doorprojecteren naar nu dan heb je pas ècht een probleem. Op dit moment plaatsen wij met z'n allen namelijk 1,2 biljoen foto’s per jaar op de diverse social media. Als we die allemaal zouden afdrukken, zeker op de Polaroid-manier, zou dat een onoverbrugbare berg rotzooi geven. Daar hebben we nu dus geen last van, want alles wat we vandaag de dag op fotografische gebied kwijt willen dumpen we op de eveneens digitale stortplaats 'Facebook’ respectievelijk Instagram. Iedere dag opnieuw vinden 3,2 miljard foto’s daar hun eindbestemming. En daar heeft helemaal niemand last van: niet de vogels, niet de vissen, niet de bloemen èn niet de mensen.
