Denk na vóórdat je een marathon loopt, want tijdens de marathon kunnen hersenen zichzelf ‘opeten’
Zondag 30 maart staat Zandvoort helemaal in het teken van de Zandvoort Circuit Run, een hardloopevenement over 12 of 16 kilometer met in totaal maar liefst 18.000 lopers aan de start. En een paar weken later zijn alle ogen gericht op Rotterdam waar 17.000 lopers losgaan op de Marathon.
(bron: ANP / Nieuws.nl / Wim Meijer)
Hardlopen populairder dan ooit
Het is duidelijk: hardlopen nog nooit zo populair is geweest . Tussen de 1,5 en 2 miljoen Nederlanders rennen regelmatig de nodige kilometers en maar liefst 50 duizend bijten zich vast in de 42,195 kilometer die de Marathon lang is. Een sportief volkje dus, die Nederlanders. En gezond ook, in een tijd waarin de helft van de bevolking overgewicht heeft, is dus iedere lichaamsbeweging meer dan welkom is. Alleen, hoever moet je daarin gaan. Want lopen is leuk, maar een marathon is ‘andere koek’.
Nadenken vóórdat je een marathon loopt
Allereerst vraagt het veel training in een lange periode voorafgaand aan het lopen van die marathon. En daarbij is lang niet iedereen gezegend met hardloopgenen. Met het lijf van een kogelstoter zul je nooit een marathonloper worden, en dat geldt ook andersom.
Maar ook met voldoende training en een goddelijk marathonlijf moet je goed nadenken vóórdat je aan die 42,195 kilometer begint, want tíjdens het lopen van die marathon kan het ‘nadenken’ wel een verstoord raken. Verstoord door zogenaamde ‘brain fog’ of ‘ultra-brain’.
Eigen brein als energiebron
Een marathon lopen is een extreme fysieke uitdaging, maar de mentale belasting wordt vaak onderschat. Nieuw onderzoek wijst uit dat je brein tijdens een langdurige inspanning zichzelf als energiebron kan gebruiken. Dit proces, waarbij de hersenen tijdelijk hun eigen beschermende vetlaag afbreken, kan helpen verklaren waarom sommige marathonlopers te maken krijgen met cognitieve problemen tijdens en na de race.
Een onverwachte energiebron
Tijdens een marathon put het lichaam zijn primaire energiebronnen uit. In eerste instantie worden koolhydraten aangesproken, gevolgd door vetreserves. Maar als de wedstrijd lang genoeg duurt en de energievoorraden slinken, blijkt dat het brein noodgedwongen zijn eigen myeline – een vettige substantie die zenuwcellen beschermt – kan afbreken om energie vrij te maken. Dit mechanisme stelt het lichaam in staat om de uitputtende race vol te houden, maar heeft mogelijk tijdelijke mentale gevolgen.
De gevolgen: van brain fog tot ‘ultra-brain’
Veel ultramarathonlopers rapporteren symptomen zoals verwarring, geheugenproblemen en een verminderd reactievermogen tijdens extreem lange races. Dit fenomeen, in de hardloopwereld bekend als ‘ultra-brain’, zou direct verband kunnen houden met het verbruik van hersenstructuren als energiebron. Hoewel deze cognitieve effecten meestal tijdelijk zijn en het brein zich na verloop van tijd herstelt, benadrukt de bevinding hoe ver het lichaam bereid is te gaan om fysieke prestaties te ondersteunen.
Wat betekent dit voor hardlopers?
Hoewel het vooruitzicht dat je hersenen zichzelf ‘opeten’ tijdens een marathon zorgwekkend klinkt, zijn er manieren om dit effect te minimaliseren. Een goed uitgebalanceerd dieet voorafgaand aan de wedstrijd, voldoende koolhydraatvoorraden en strategische voeding tijdens het hardlopen kunnen helpen om het brein te beschermen. Daarnaast is voldoende rust en herstel na de race essentieel om de hersenfuncties weer op peil te brengen.
Conclusie
Deze nieuwe inzichten laten zien hoe complex de relatie tussen lichaam en geest is tijdens extreme inspanningen. Een marathon is niet alleen een test voor spieren en uithoudingsvermogen, maar ook voor het brein. Terwijl onderzoekers verder zoeken naar de langetermijneffecten van dit fenomeen, kunnen hardlopers zich bewust worden van de cruciale rol die voeding en herstel spelen in het behoud van zowel hun fysieke als mentale prestaties.
Tot slot: laat duidelijk zijn dat hardlopen, en überhaupt ‘bewegen’, heel veel gezondheidsvoordelen met zich meebrengt, niet alleen voor de spieren, maar vooral ook voor de hersenen. Daarover laar professor Erik Scherder geen twijfel bestaan.
Al met al wensen we u veel plezier en gezondheid toe met de Zandvoort Circuit Run, de NN Marathon Rotterdam of gewoon met uw eigen ‘rondje om de kerk’, en met al tip: maakt ’t niet te gek, en vooral: “hou je koppie erbij!”
