Zondag 17 november opent wethouders Marcel van Zon in het Stedelijk Museum Alkmaar de tentoonstelling ‘De Houtman, best fout man: 400 jaar Houtmaneilanden.
Na een korte lezing over Frederik de Houtman en zijn banden met Alkmaar door Harry de Raad van het Regionaal Archief Alkmaar, vertelt Howard Gray over zijn boek ‘Spice at any price”. De Australische ambassadeur, de heer M. Neuhaus, zal het eerste exemplaar van het boek in ontvangst nemen. Aansluitend wordt de tentoonstelling geopend door wethouder Marcel van Zon (Gemeente Alkmaar).
In 1619 zeilde Frederik de Houtman (Gouda, 1571 – Alkmaar, 1627) met een VOC-vloot langs de West-Australische kust. De Houtmaneilanden, die hij daarbij in kaart bracht, zijn naar hem genoemd. Al vanaf het begin was De Houtman betrokken bij de vaart naar Oost-Indië. Hij werd enkele jaren gevangen gehouden door de sultan van Atjeh en verloor daarbij zijn broer Cornelis, was gouverneur van Ambon en later van de Molukken. De inwoner van Alkmaar speelde een belangrijke rol in het versterken van de positie van de VOC op de Indische Archipel. Naast het in kaart brengen van de eilandengroep legde hij tijdens zijn reizen de sterrenhemel aan het zuidelijk halfrond vast en na zijn gevangenschap publiceerde hij het eerste woordenboek Nederlands-Maleis.
Specerijenmonopolie
Vanaf 1590 woonde Frederik in Alkmaar en trouwde hier met Vrouwtje Cornelisdochter Clock. Hoewel hij vermoedelijk in de leer ging bij een houthandelaar, zou hij vooral actief zijn in de expedities naar Oost-Indië. Met zijn broer Cornelis nam hij deel aan de zogenaamde ‘Eerste schipvaert’. Hij maakte deze tocht vier keer waarvan twee keer voor de VOC. In Azië bekleedde hij verschillende functies in het VOC-bestuur. Hij was de eerste gouverneur van Ambon. Daar zag hij toe op de naleving van het specerijenmonopolie dat de VOC had verworven. Als dat niet goedschiks ging, dan gebeurde het kwaadschiks. Berucht is de slachtpartij op de Banda-eilanden in 1621. De lokale bevolking werd uitgemoord en vervangen door tot slaaf gemaakten.
Discussie
In Alkmaar trad Frederik toe tot de Vroedschap. Hij werd meerdere jaren tot schepen benoemd. Schepenen hadden bestuurlijke taken en spraken recht. Ook was hij kapitein worden van de schutterij. Een portret en een schilderij met een zicht op Ambon weerspiegelen zijn status en zijn trots. In 1880 kreeg hij, samen met zijn broer, een monument in Gouda. Ze kregen een heldenstatus. Tegenwoordig zien wij de VOC-geschiedenis niet meer los van de wandaden, waar ook Frederik zijn aandeel in had. Hoe kijken wij nu terug op Frederik? En wat betekent dat voor onze presentatie over de Gouden Eeuw van Alkmaar? In deze kleine focustentoonstelling geven we weer waar de discussie over gaat en vragen we de bezoeker hierover mee te denken.
