Het Verhaal van de Dag neemt je vandaag 15 jaar mee terug in de tijd, naar 26 december in 2004. Op die dag werd de wereld opgeschrikt door een van de grootste natuurrampen uit de moderne geschiedenis: de allesvernietigende tsunami die het zuiden van Azië trof en 230.000 mensen het leven kostte.
(tekst: Wim Meijer)
Het was een ramp die niemand zag aankomen, of… toch wel? Primitieve stammen op de Andaman- en Nicobar-eilanden trokken namelijk al vóór de ramp van de kust weg, gewaarschuwd door het gedrag van dieren.
Oerstammen
Voor de geciviliseerde wereld is het een raadsel hoe de oerstammen, die al meer dan 60.000 jaar op de twee eilandengroepen in de Indische Oceaan wonen, het grote onheil van de tsunami aan ‘voelden’ komen. De enige verklaring lijkt die van Survival International, een organisatie in Londen die zich inzet voor tribale volkeren. Volgens experts van die organisatie hebben de primitieve bewoners van de Andaman-eilanden gedurende vele millennia ervaring opgedaan met de zee en haar bewegingen. Ze zouden volgens antropologen zelfs hun eigen intuïtieve waarschuwingssysteem hebben ontwikkeld, gebaseerd op plotselinge veranderingen van de wind, of het gedrag van zeedieren en vogels, waardoor zij bijtijds konden vluchten.
Yala National Park
Dat het gedrag van dieren inderdaad kan fungeren als waarschuwingssysteem bleek eveneens bij de tsunami van 2e Kerstdag 2004 toen in Yala National Park, het grootste wildpark van Sri Lanka, het vloedwater kilometers diep het park binnendrong en veel slachtoffers maakte. Busjes met toeristen werden hoog in de bomen gezwiept en vakantieverblijven werden verwoest. De dieren, daarentegen, bleken bijna allemaal op tijd naar hogere gebieden te zijn getrokken.
Geen hond op het strand
En er waren meer voorbeelden van afwijkend dierengedrag voorafgaand aan de tsunami: Zo begonnen in Thailand olifanten met toeristen op hun rug te trompetteren, en wilden de heuvels in vluchten. In Bang Koey in Thailand zagen de dorpsbewoners hoe buffels, grazend nabij het strand, de koppen ophieven en met opgestoken oren naar de zee keken, om vervolgens de heuvels op te rennen. Ook op het strand van Ao Sane, vlak bij Phuket in Thailand, renden honden naar de toppen van de heuvels. In Galle op Sri Lanka weigerden de honden plotseling om over het strand te wandelen, in het Cuddalore District in Tamil Nadu in India vluchtten buffels, geiten en honden weg van het strand, en flamingo’s verlieten hun broedsel om naar hoger gelegen gebieden te vliegen.
Zesde zintuig
Over in hoeverre dieren beschikken over een zesde zintuig zijn de meningen sterk verdeeld. Volgens de meeste wetenschappers is er geen sprake van een zesde zintuig , maar wel van veel sterker dan bij mensen, ontwikkelde ‘bekende’ zintuigen, zoals gevoel, zicht, gehoor of geur. Zo zouden dieren de trillingen van de zeebeving van 26 december 2004 al hebben kunnen voelen, ruim voordat de tsunami de kusten bereikte. Wellicht is de beving en de daarop volgende vloedgolf ook gepaard gegaan met een bulderend geluid dat al vroegtijdig kon worden opgevangen door de olifanten, die geluiden al van kilometers ver kunnen opvangen. En vogels zijn weer sterk gevoelig voor verandering van luchtdruk, waarvan bij de tsunami waarschijnlijk ook sprake is geweest.
Observatie
Noem het een ‘zesde zintuig’ of niet, dat het observeren van dieren wellicht een sleutel kan zijn voor het vroegtijdig aankondigen van onheil zoals aardbevingen en tsunami’s lijkt bijna niet te ontkennen. Dat is dan ook de motivatie geweest van seismologen van een instituut in de Chinese provincie Lianing om dertig diersoorten, waaronder reptielen, vogels en zoogdieren, langdurig te observeren op afwijkend gedrag in de dagen tot uren voorafgaande aan natuurrampen. Hierbij hebben ze ook de plaatselijke bevolking ingeschakeld, woonachtig binnen een omtrek van 30 kilometer van het instituut.
Op tijd geëvacueerd
Dat dit tot succes kan leiden werd al begin februari 1975 bewezen toen er, op basis van abnormaal diergedrag, een waarschuwing uitging naar de bevolking in de omgeving van Haicheng. Op basis van die waarschuwing werd de bevolking op 3 februari massaal geëvacueerd. Een dag later, op 4 februari 1975 vond er een aardbeving in het gebied plaats van 7.3 op de schaal van Richter. Dankzij de door dierengedrag ingegeven evacuatie werden wellicht vele mensenlevens gered.
Ondanks dit ‘succesverhaal’ heeft men in de afgelopen eeuw toch ook moeten constateren dat lang niet alle aardbevingen of andere natuurrampen zich tijdig laten voorspellen. Maar ook die enkele keer dat het wèl lukt loont het de moeite om dieren serieus te nemen.
