Glenn Miller's verdwijning al 80 jaar een mysterie: Duits vuur, Engelse bom of Franse prostituee

Vandaag gaan we 80 jaar terug in de tijd, naar 15 december 1944. Op die dag verdween Glenn Miller met zijn vliegtuig van het radar. Nu, acht decennia later, zijn er nog altijd volop onduidelijkheden rond de verdwijning van de legendarische Amerikaanse orkestleider.

Met zijn verdwijning kwam een einde aan vijf jaar waarin hij de wereld, en de Amerikaanse troepen in het bijzonder, bestookte met zijn nieuwe eigen jazzsound die slechts één regel kende: ‘It Don’t Mean a Thing If it Ain’t Got that Swing!’

Het is maar net hoe je het bekijkt. De een noemt ’t tijdloos, de ander spreekt over ouderwets. Eén ding is zeker: lekker grensverleggend is het nooit geweest. Ik heb het over stijldansen. Van mijn kant overigens geen negatief woord over stijldansen. Bijna 10 jaar lang was het parket mijn tweede thuis. Maar het feit dat ik in de zeventiger jaren mijn wedstrijden danste op de muziek van Victor Sylvester en Glenn Miller geeft toch te denken.

We hebben het hier wel over orkesten uit respectievelijk de jaren twintig, dertig en veertig. Oké, hier en daar was er sprake van enige vernieuwing: Er kwamen een paar nieuwe orkesten bij, zoals van Hugo Strasser, Max Greger en Günter Norris. En wat speelden die dan? Juist: In the Mood, Chattanooga Choo Choo, Pennsylvania 6-5000, Tuxedo Junction met als sfeervol afsluitertje The Moonlight Serenade. Covers van Glenn Miller! Zoals ik al zei: Echt vernieuwend en grensverleggend is men in de stijldanswereld nooit geweest.

Van de andere kant zegt het natuurlijk ook iets over de muziek van Glenn Miller, de Amerikaanse bandleider die met zijn Big Band aan het eind van de dertiger jaren Amerika en Europa veroverde. Een verovering die overigens bedroevend kort zou duren. Slechts een periode van vijf jaar zou de wereld kunnen genieten van de eigen sound van Glenn Miller, die een natuurlijke muzikale brug vormde tussen de traditionele jazz van de jaren dertig en de toen nieuwe en populaire muziek van zangers (crooners) zoals Bing Crosby, Gene Austin en Nat King Cole.

Glenn Miller`s muzikale carrière beslaat overigens een veel langere periode dan die vijf jaar. Al in de jaren twintig speelde hij als trombonist bij orkesten van Ben Pollack, Red Nicholls en Smith Ballew. En in 1933 werd hij leider van het Dorsey Brother Orchestra. Uiteindelijk richtte hij in 1937 zijn eigen orkest op. Maar ook toen duurde het nog twee jaar voordat de Glenn Miller Band aansloeg bij het grote publiek. De doorbraak had uiteindelijk alles te maken met Glenn Miller’s eigen sound, waarbij de melodielijn werd bepaald door het samenspel van klarinet en tenorsaxofoon. Door deze sound te koppelen aan populaire liedjes, snelle bigband nummers en medleys van oude en nieuwe nummers, groeide Millers band tussen 1940 en 1942 uit tot het meest populaire dansorkest van de VS.

In 1942, op de top van de roem, besloot Glenn Miller echter om zijn orkest te ontbinden. Hij nam dienst in het Amerikaanse leger en werd kapitein bij de luchtmacht, waar hij commandant werd van de muziekbands van het leger. Vanuit die positie formeerde hij de Army Air Force Band, waarmee hij optredens verzorgde voor de geallieerde strijdkrachten. Luchthavens, trainingscentra, hospitalen… het waren Glenn Millers concertzalen gedurende de oorlogsjaren tot 1944. In minder dan een jaar gaf de Glenn Miller Army Air Force Band ruim 800 concerten waarvan er 500 via de radio werden uitgezonden en miljoenen luisteraars bereikten.

De volgende stap in Glenn Miller’s muzikale verovering van Europa was die richting Frankrijk. Eind 1944 had de Amerikaanse legerstaf toestemming gegeven aan Glenn Miller om na Engeland, nu ook een zes weken durende muzikale tournee vanuit Frankrijk door Europa te maken. Voor het maken van afspraken rond deze tournee vloog Glenn Miller op 15 december 1944 aan boord van een Norseman (transportvliegtuig) naar Parijs.

Glenn Miller zou echter nooit aankomen in de Franse hoofdstad. Het vliegtuig met bemanning en passagiers verdween van het radar om nooit meer gevonden te worden. Tot op de dag van vandaag is de status van Glenn Miller nog altijd ‘Missing in action’. Een status dat schreeuwt om ‘wilde verhalen’ rond de dood, resp. verdwijning van de legendarische orkestleider.

Eén theorie is dat Miller zou werken als Amerikaanse spion. Om die reden zouden de Duitsers een aanslag op het vliegtuig hebben gepleegd. Een andere theorie is dat Miller gewoon in Parijs is aangekomen en diezelfde avond is overleden aan een hartinfarct gedurende een bezoek aan een prostituee. Zeg maar: de ultieme 'Moonlight Serenade'. Met het verhaal over het vliegtuigongeluk zou de Amerikaanse luchtmacht een internationaal schandaal hebben willen voorkomen.

Het meest waarschijnlijke scenario is echter gebaseerd op het verhaal van een Brits bemanningslid van een bommenwerper. In 1984, veertig jaar na dato, verklaarde hij dat hij met zijn toestel op die 15e december terugkeerde van een geannuleerde aanval op Duitsland. Voor de landing in Engeland werden de in het vliegtuig aanwezige bommen gedumpt boven het Engelse Kanaal. Gedurende die dumpactie zagen de bemanningsleden onder zich een Norseman (type vliegtuig waarin Miller vloog) Op basis van deze verklaring wordt nu aangenomen dat Glenn Miller slachtoffer is geworden van dit ‘vriendschappelijk vuur’.

Vermoedelijk door deze pijnlijke vergissing kwam een einde aan het leven Glenn Miller. Slechts vijf jaar lang kon hij zelf genieten van zijn wereldsucces. De wereld daarentegen geniet nog steeds van Miller’s hits, die steeds weer opgepakt worden door nieuwe orkesten. Blijkbaar is sommige muziek tijdloos, al moet deze in het geval van Glenn Miller wel aan één voorwaarde voldoen… een voorwaarde die het mooist werd verwoord door jazzgrootheid Duke Ellington (en wat geldt als Glenn Miller’s favoriete dictaat): ‘It Don’t Mean a Thing If it Ain’t Got that Swing!’