Wounded Knee 50 jaar geleden: Redbone zong erover, maar geen Amerikaan die het horen wilde

Vandaag 50 jaar geleden, op 8 mei 1973, werd de bezetting beëindigd van het dorp Wounded Knee in het Pine Ridge Indianenreservaat in South-Dakota. Drieënzeventig dagen eerder hadden honderden leden van de American Indian Movement (AIM), gesteund door leden van de Sioux-stam, de nederzetting ingenomen en er een Oglala Sioux vrijstaat uitgeroepen.

(tekst: Wim Meijer / bron: o.a. Wikipedia)

The Black Hills
Wat de bezetters eisten was nakoming van het Verdrag van Fort Laramie uit 1868, waarin met de Amerikaanse overheid was overeengekomen dat de Lakota-Sioux indianen recht hadden op The Black Hills. Dat de Amerikanen deze overeenkomst al snel niet nakwamen had alles te maken met het goud dat in 1870 in dit gebied werd gevonden, waarna een goudkoorts op gang kwam die van The Black Hills het dichtstbevolkte gebied maakte van South-Dakota. Dit had tot gevolg dat in 1876 The Black Hills van de Lakota-Sioux werden afgenomen, waarna de indianen zich terugtrokken naar de zeven door de overheid toegewezen reservaten, waaronder Pine Ridge Indian Reservation.

Wovoka (l) en zijn ‘Ghost Dance religie’ (foto's: Wikipedia)

Ghost Dance
Deze onrechtvaardige situatie escaleerde toen in 1890 de Paiute-indiaan Wovoka zijn nieuwe ‘Ghost Dance religie’ predikte en daarmee veel aanhangers kreeg onder de indiaanse bevolking. Volgens deze nieuwe religie zouden de blanken worden uitgeroeid terwijl de indianen beschermd zouden worden tegen de kogels van de blanken als ze speciale, door een rituele geestesdans 'heilig’ geworden hemden droegen. Dat dit niet klopte werd op 29 december 1890 pijnlijk duidelijk toen de Amerikaanse autoriteiten, uit angst voor een grootschalige indianenopstand, ingrepen. De actie van het Amerikaanse leger onder leiding van Generaal Custers mondde uit in het 'Bloedbad van Wounded Knee’ waarbij bijna 300 Lakota-Sioux mannen, vrouwen en kinderen werden afgeslacht.

Misvormde kinderen
Deze dramatische geschiedenis was in 1973 de reden voor The Amerikan Indian Movement (AIM) om te kiezen voor Wounded Knee om op deze historische plek te protesteren en hun eisen kenbaar te maken. De actie was ingegeven door slechte sociale en economische omstandigheden waarin de indianen in de VS nog altijd leefden. Een belangrijk punt daarbij was de mijnbouw in de indianenreservaten waarbij gebruik werd gemaakt van chemicaliën die in de bodem terecht kwamen en het drinkwater van de indianen vervuilden. Het gevolg was dat er veel misvormde kinderen werden geboren.

Geweldloos… met een staartje
Ook nu bleek de Amerikaanse overheid niet gevoelig voor de indiaanse belangen. Net als 83 jaar eerder werden er gewapende eenheden naar Wounded Knee gestuurd. Alleen beperkte de legeractie zich tot een beleg waarbij onder andere de elektriciteitsvoorziening werd afgesneden. Na 73 dagen werd de bezetting van Wounded Knee ogenschijnlijk geweldloos beëindigd.

Hoe geweldloos geweldloos wèrkelijk was, kun je je afvragen, want in de jaren na het einde van de bezetting kwamen er maar liefst 64 indianen onder onopgehelderde omstandigheden om het leven en werden er enkele honderden gearresteerd.

Leonard Peltier
Onder de gearresteerden was ook AIM-activist Leonard Peltier. Deze werd in 1975 veroordeeld tot levenslang voor het doodschieten van twee FBI-agenten tijdens een confrontatie tussen de FBI en AIM-leden in het indianenreservaat Pine Ridge.

Peltier was weliswaar aanwezig bij de schietpartij maar heeft altijd volgehouden niet de schutter te zijn geweest. De vrouw die hem in 1975 had aangewezen als zijnde de schutter, verklaarde in 2000 dat haar getuigenis tot stand was gekomen na maandenlange bedreigingen en intimidatie door FBI-agenten. Toch zit Leonard Peltier nog altijd vast. Op 18 januari 2017 weigerde ook toenmalig president Barack Obama gratie te verlenen aan Peltier, die ernstig ziek was en volhield onschuldig te zijn. Het gratieverzoek is dus heden nog steeds "open" en de Amerikaanse president zou dit alsnog kunnen inwilligen.

Redbone
Hoe gevoelig de hele indianenkwestie en die van Wounded Knee in het bijzonder ligt bij de Amerikaanse overheid, blijkt wel uit het nummer ’“We Were All Wounded At Wounded Knee” dat de Amerikaanse groep Redbone in 1973 opnam. Omdat de Amerikaanse platenmaatschappijen het nummer te politiek beladen vonden, wilden zij het niet opnemen. Uiteindelijk liet Pat Vegas (een van de oprichters van Redbone) het nummer op eigen kosten opnemen en 500 exemplaren drukken. Deze nam hij mee naar Europa en verspreidde de singles onder de radiostations, die het nummer collectief omarmden. In Nederland stond het nummer 5 weken op de eerste plaats van de Top 40.

Geweerd uit Amerika
Ondanks dit succes werd het nummer op de Amerikaanse stations geweerd en ook niet in de VS uitgegeven; niet op single en niet op album. Ook op de Amerikaanse versies van de albums 'Wovoka’ en 'Greatest Hits’ en zelfs nog op 'The essential Redbone’ uit 2003 werd het nummer niet opgenomen.

Blijkbaar voelen de Amerikanen zich toch wat ongemakkelijk bij deze geschiedenis. En dat mag ook wel. Ze hebben nog een lange weg te gaan om zich net zo ongemakkelijk te voelen als de Lakota-Sioux indianen.