ALKMAAR – Bij het Regionaal Archief in Alkmaar is een
bijzondere collectie opgedoken uit het begin van de jaren zestig. Hierin zit
onbekend materiaal over de eerste vrouwelijke scheidsrechters in het
Nederlandse voetbal. Het gaat om tientallen foto’s, notulen en zelfs een eigen
tijdschrift van die scheidsrechters. Bij één van die vrouwen is thuis ook nog
een plakboek uit die tijd gevonden. Sporthistoricus Jurryt van de Vooren
onderzoekt dit materiaal, in samenwerking met het Regionaal Archief en Walburg
Pers.
(bron: Regionaal Archief in Alkmaar / bovenstaande foto: Shona Shukrula bij haar debuut in de tweede divisie in 2019 - foto: Erwin Spek Fotografie via Wikipedia))
De KNVB wees deze week Shona Shokrula aan als eerste
vrouwelijke scheidsrechter in het profvoetbal voor mannen. Zij leidt vrijdag de
wedstrijd in de Keuken Kampioen Divisie tussen TOP Oss en ADO Den Haag.
Shokrula komt uit Alkmaar, toevallig dezelfde stad die al in 1961 een
doorslaggevende rol speelde bij de acceptatie van de vrouwelijke
voetbalscheidsrechter. Uit die begintijd is nu archiefmateriaal gevonden.
Geheime opleiding
Begin jaren zestig startte de KNVB-afdeling in Alkmaar een
campagne voor nieuwe jeugdscheidsrechters, waarvoor Ineke Boom, Klasina Laan en
Nel Rentenaar zich aanmeldden. Zij werden toegelaten tot de opleiding, wat voor
die tijd revolutionair was. Vrouwen mochten toen nog niet eens voetballen.
KNVB-voorzitter Toon Schröder sprak dan ook een verbod uit, maar dat werd
genegeerd door de voetbalbestuurders in Alkmaar.
Ineke Boom, Klasina Laan en Nel Rentenaar
Achter gesloten gordijnen werd dit drietal in het grootste
geheim voorbereid op hun eerste wedstrijden in het jeugdvoetbal. Op 11 juni
1961 maakten zij hun debuut tijdens een toernooi in Alkmaar, wat een enorme
mediabelangstelling opleverde. Dit was niet alleen nieuw in Nederland, maar ook
in het internationale voetbal. Tot dat moment werden er in de hele wereld geen
vrouwen opgeleid tot voetbalscheidsrechter, zodat deze primeur ook door
buitenlandse media werd opgemerkt.
Ondanks een aanhoudend verbod van de nationale KNVB werden
er in dat seizoen 32 vrouwen in de provincie Noord-Holland opgeleid tot
scheidsrechter. Pas in december 1962 gaf de voetbalbond definitief toestemming
aan vrouwen om jeugdscheidsrechter te worden.
Eerst vrouwelijke scheidsrechters in jeugdvoetbal
Bijzondere vondst in Regionaal Archief
Er is maar weinig bekend over de grote historische rol die
Alkmaar in het vrouwenvoetbal heeft gespeeld. Het is dan ook heel bijzonder dat
er bij het Regionaal Archief materiaal uit die tijd is gevonden.
Om te beginnen doken er foto’s op van Boom, Laan en
Rentenaar, die nog nooit zijn gepubliceerd. Via het mededelingenblad van de
KNVB in Noord-Holland zijn de namen en toenmalige adressen herleid van alle 32
vrouwen, die in het seizoen 1961-1962 hun opleiding hebben gevolgd – ondanks
het verbod van voorzitter Schröder. Helemaal bijzonder is dat deze eerste
vrouwelijke scheidsrechters in de jaren zestig en zeventig hun eigen
tijdschrift hebben gemaakt: ’t V-S-ertje. Al deze jaargangen zijn weer
gevonden.
Buiten het archief is ook nog een plakboek aangetroffen bij
Nel Harreveld-Rentenaar, één van de eerste drie scheidsrechters uit 1961.
Hierin zit onder meer het vaantje uit 1961 van de eerste voetbalwedstrijd ooit
met een vrouwelijke scheidsrechter. Dat plakboek wordt binnenkort overgedragen
aan het
Regionaal Archief Alkmaar.
Onderzoek en boek
Sporthistoricus Jurryt van de Vooren van
Sportgeschiedenis.nl onderzoekt momenteel al het materiaal. In samenwerking met
het Regionaal Archief Alkmaar wordt dat volgend jaar gepresenteerd op een
expositie, op Internationale Vrouwendag dus. Tegelijkertijd verschijnt er dan
bij Walburg Pers een boek over deze eerste vrouwelijke scheidsrechters in het
Nederlandse voetbal.