Waar ga je naartoe op vakantie? Misschien naar Midden- en Zuid-Amerika, Azië, Afrika of (waarschijnlijker) het Middellandse Zeegebied? Dan zou je wel een de tijgermug tegen kunnen komen en daarmee een souvenirtje mee naar huis kunnen nemen in de vorm van een vervelend virus. Wat dan? Internist-infectiologen Steven van Lelyveld en Robin Soetekouw van het Spaarne Gasthuis vertellen erover.
(bron: Spaarne Gasthuis)
De afgelopen jaren kwam het een aantal keer in het nieuws: tijgermug gevonden in Nederland! Het klinkt eng, dit soort exotische ziekteverspreiders in Nederland. Maar wat voor ziekten nemen ze met zich mee? Moeten we ons daar in Nederland druk om maken? En hoe zit het op onze favoriete vakantiebestemmingen
Allereerst: wat voor ziekten neemt de tijgermug met zich mee?
Van Lelyveld: “De tijgermug kan bij het steken virussen overbrengen. Een paar voorbeelden hiervan zijn dengue (knokkelkoorts) en chikungunya.”
Soetekouw: “Deze muggen en virussen zag je eerst eigenlijk vooral verder weg. In Azië of Zuid-Amerika bijvoorbeeld. Maar door de opwarming van de aarde trekken ze geleidelijk naar landen als Italië, Griekenland en Frankrijk. Daar zijn al een aantal uitbraken geweest van deze exotische virussen.”
En wat voor klachten veroorzaken deze ziekten?
Van Lelyveld: “Bij deze virussen zien we wat artsen ‘atypische symptomen’ noemen. Dat zijn vrij algemene klachten die bij verschillende ziekten of reacties voorkomen. Denk aan koorts, huiduitslag, hoofdpijn en gewrichtsklachten. Het zijn dus ziekten die qua klachten op elkaar lijken, maar met kleine verschillen. Bij dengue ofwel knokkelkoorts is bijvoorbeeld de pijn aan de gewrichten – zoals de knokkels – vaak heviger.”
Soetekouw: “Algemene klachten kunnen ook een valkuil zijn. Pas werd ik gebeld door een huisarts. Een patiënt had vooral maag- en darmklachten. Dat zijn veelvoorkomende klachten die verschillende oorzaken kunnen hebben. Het kan een buikgriepje zijn. Maar omdat de patiënt 3 dagen eerder terug was gekomen uit Ghana, bestaat er ook de kans dat hij daar Malaria heeft opgelopen.”
Koorts, hoofdpijn; dat klinkt niet zo gevaarlijk
Van Lelyveld: “Nou, je wordt er wel echt goed ziek van. Maar de klachten bij dit soort virussen duren meestal 5 à 10 dagen en gaan gelukkig vaak vanzelf weer over. Een enkeling wordt ter ondersteuning opgenomen. In zeldzame gevallen kan iemand wel ernstig ziek worden. Bepaalde vormen van het denguevirus kunnen namelijk inwendige bloedingen veroorzaken.”
Is er een behandeling voor deze virussen?
Van Lelyveld: “Er zijn geen medicijnen tegen de virusinfecties. Het is dus echt uitzieken, mogelijk met ondersteuning. Meestal kan dit thuis, soms is een ziekenhuisopname nodig.”
En kun je je ervoor laten inenten?
Soetekouw: “Op dit moment niet. Er wordt wel gewerkt aan een vaccin voor dengue. Maar daar zijn ze al een hele tijd mee bezig. Als dat er eenmaal is, dan zal dat een groot verschil maken.”
Als ik een van deze virussen heb, kan ik dan ook anderen aansteken?
Van Lelyveld: “Nee, het zijn virussen die echt alleen door insecten kunnen worden overgebracht. Dit noemen we met een verzamelnaam arbovirussen. De ziekte kan zich dus pas echt verspreiden als de verspreider zich ergens kan vestigen.”
Soetekouw: “En ook al is de verspreider er, dan moet deze eerst het virus binnen krijgen voor hij dit kan verspreiden.”
Zien jullie vaak patiënten met dit soort virussen?
Van Lelyveld: “Een aantal keer per jaar. Het gaat dan meestal om mensen die een reis hebben gemaakt en terugkomen met koorts. Daar komt dan nog best vaak dengue uit. We moeten er wel alert op zijn dat mensen die bijvoorbeeld net terug zijn uit het Middellandse Zeegebied tegenwoordig dus ook deze tropische infectieziekten mee naar huis kunnen nemen.”
Moeten we ons in Nederland druk maken om deze virussen?
Van Lelyveld: “Vooralsnog komen ze in Europa vooral rond het Middellandse Zeegebied voor. Je ziet dus dat het deze kant op trekt. Maar ik ken geen gevallen van iemand die deze virussen in Nederland heeft opgelopen.”
Soetekouw: “Het is inderdaad niet zo dat de ziektes ook echt in Nederland worden overgedragen. Af en toe hoor je wel berichten over tijgermuggen in Nederland. Ze komen dan mee als verstekeling en worden meteen uitgeroeid. Het kan op een gegeven moment natuurlijk wel gebeuren dat besmette tijgermuggen zich hier vestigen.”
Dus op vakantie moeten we wel opletten?
Soetekouw: “Op bestemmingen in Midden- en Zuid-Amerika, Azië, Afrika en het Middellandse Zeegebied is dat wel verstandig. Het is natuurlijk altijd goed om voorbereid op reis te gaan. Kijk wat voor ziekten en ziekteverspreiders er voorkomen op je vakantiebestemming. Tegen ziekten als malaria kun je van tevoren tabletten nemen. Voor dengue en chikungunya is het vooral zaak om te voorkomen dat je gestoken wordt. Plaats een klamboe over het bed, gebruik DEET om insecten af te weren, draag lange mouwen en stop je broek in je sokken.”
En als je dan toch ziek terugkomt van vakantie?
Van Lelyveld: “Overleg dan met de huisarts. Die kan vaak inschatten of iemand ‘gewoon een verkoudheid’ heeft opgelopen, of dat het gaat om een tropische infectieziekte. Bij twijfel kan de huisarts de patiënt dan doorverwijzen naar ons.”
